Atıf İçin Kopyala
Şahin E.
Hitit Sosyal Bilimler Dergisi (Online), cilt.18, sa.1, ss.213-232, 2025 (Hakemli Dergi)
Özet
Günümüzde yükseköğretim öğrencilerinin eğitime katılma ve istihdam pratiklerinin, eğitim, iş ve kariyer üçgeninde açıklığa kavuşturulması giderek önem kazanmaktadır. Özellikle son dönemlerde rekabet avantajı sağlama ve deneyim kazanma amaçları dışında zorunlu nedenlerden ötürü pek çok üniversite öğrencisi işgücü piyasasına dahil olmaktadır. Bu perspektiften hareketle araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin eğitim ve istihdam dengesini sağlamalarında uzaktan iş/çalışma modelinin etkilerini anlamaktır. Çalışmanın sorgu alanı bağlamında, teknoloji ve sosyalleşme ile özdeşleşen Z kuşağında uzaktan iş modelinin, eğitim ve istihdamın bir aradalığı kapsamında ortaya çıkardığı avantajlara ve dezavantajlara odaklanılmıştır. Nitel araştırma desenine göre tasarlanan bu çalışmada, kartopu örnekleme tekniği kullanılarak lisans veya lisansüstü eğitimlerini gerçekleştirirken uzaktan çalışma deneyimine sahip, Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde okuyan veya mezun 13 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler sistematik ve tematik biçimde kodlanarak analiz edilmiş ve çeşitli görsel araçlardan faydalanılmıştır. Bulgular, üç başlık altında irdelenmiş olup genel itibariyle katılımcıların üniversite eğitimlerini sürdürürken öncelikli olarak çalışmaya yönelme sebepleri, iş ve eğitim arasında denge kurabilme durumları ve uzaktan çalışmanın zorlukları ele alınmıştır. Bunların yanı sıra, uzaktan iş modelinin katılımcılara kazandırdığı beceriler ve katkılar ve uzaktan çalışma pratiklerinin, bireylerin kariyer hedefleri üzerindeki etkileri de irdelenmiştir. Araştırma sonuçları, eğitim ve işin ilişkili olması ve yapılan işe ilişkin kültürel yatkınlığa sahip olunmasının, eğitim ve işin verimliliği açısından belirleyici bir öneme sahip olduğunu ortaya koymuştur. Aynı zamanda çalışma bulguları, teknoloji ile yakinen özdeşleşmiş olsalar dahi sosyalliğin ve özgürlüğün önemli olduğu Z kuşağının eğitim iş dengesi kurulamadığı takdirde uzaktan çalışma deneyimlerinin, eğitimleri başta olmak üzere gündelik yaşamlarının pek çok alanını olumsuz yönde etkilediğine işaret etmektedir. Elde edilen bulgular, iş hayatına yeni katılan Z kuşağının mesleki deneyimlerine, çalışma yaşama ve kariyer hedeflerine ilişkin beklentilerine ve uzaktan iş modeline yönelik yaklaşımlarına yönelik önemli bilgiler sunmaktadır. Aynı zamanda uzaktan iş modelinin, eğitimlerini sürdürürken çalışmak isteyen öğrenciler için oluşturduğu avantaj ve dezavantajlara ve eğitim ve iş dengesi kurma yöntemlerine ilişkin de içgörü sağlaması açısından önemlidir.