Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat ve Bilim Tarihi Sempozyumu, Muğla, Türkiye, 3 - 07 Mayıs 2017, ss.804-809
"Made in China (Çin Malı)" ibaresi özellikle endüstriyel üretim alanında düşük kaliteli ve imitasyon ürün algısı yaratır. Ancak, Çin'deki bütün sektörler için bunun geçerli olduğunu söylemek doğru olmaz. Çin, zanaat ürünleri özellikle, porselen sektörü ile bugün hala bir numaralı üretici konumundadır. Avrupa'dan yüzyıllar önce zarafet ve ustalık göstergesi, bu yarı geçirgen "sihrin" formülünü bulmuş ve "beyaz altın" adıyla anılmasını sağlamıştır. Elbette bu durumun, Çin'deki muazzam kaolin kaynakları ile paralelliği yadsınamaz. Ancak bu çalışma kapsamında irdelenmek istenen -"beyaz altın" benzetmesi üzerinden- seramik ve simya ilişkisidir.
Genel olarak bir inanç sistemi ya da öğreti bütününü, değişen koşullara uyarlama eğilimi şeklinde tanımlanan, modernizmin, her ne kadar 19. yüzyılın başlarında Avrupa'da doğduğu kabul edilse de, bu düşünce yapısının izlerini daha önceki dönemlerde de görmek mümkündür. Modernizm ya da modern olmak, tarihsel bir dönemi ya da coğrafi açıdan batıyı işaret eden bir konumu değil; bir düşünce yapısını vurgulamaktadır. Modernizm eleştirisi yapan düşünürlerin ortak noktaları zamansallık sorunu üzerinde şekillenir. Modern olmak arkaik ve yerleşmiş geçmişe çekilen sınır olarak okunabilir ve temelinde tersinmez bir zaman anlayışı vardır.
Bu görüş bağlamında simya, ön kimya olarak değerlendirilir ve bugünkü modern kimyanın ilkel bir safhası olarak düşünülür. Oysa simya, bundan çok daha fazlasıdır. Eski doğa bilimlerinden olan simya gelişerek değil, aksine bozularak ampirik bir bilim olan kimyaya dönüşmüştür (Eliade, 2002b, s. 19). Simyayı, ilk kimya olarak sınırlandıran modern anlayış, kıyaslanamaz ve tamamen birbirinden farklı iki bakış açısını, hiyerarşik olarak sıralamıştır. Benzer ilişkiyi sanat ve zanaat arasında da kurmak mümkündür. Oysa, seramik disiplini ile ilgili etkinliklerin alt kümesi olarak görülen zanaat, zihin ile beden birlikteliğini güncel sanat anlayışa kıyasla daha çok muhafaza etmiştir. Tıpkı altın gibi seramiğin de kökeni ile olan ilişkisi kopmamıştır. Çünkü seramik üretiminde, süreç ve teknik hala yadsınamaz biçimde önemlidir. Kökene yabancılaşmama, seramiği modern bakış açısıyla hiçbir zaman tam anlamıyla çağdaş sanatlar çerçevesine yerleştiremez ve zanaat yaftasından kurtaramaz.
Çalışma kapsamında, seramik malzemenin modern çağa özgü kimlik bunalımı alternatif bir eksenden okunmaya ve irrasyonel alana itilen simya etkinliği ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar sözcükler: Porselen, seramik, beyaz altın, simya, modernizm, zanaat, sanat
The "Made in China" labeling creates a low quality and imitation product sense, especially in the field of industrial production. However, it is not right to say that is in-state for all sectors in China. China is initial producer of craft products, especially with the porcelain industry. Centuries before Europe, they found this semi-transparent "magic" formula which is manifestation of elegancy and mastership; and made it known as "white gold". It cannot be denied, this situation has parallels with the enormous sources of kaolin in China. However, context of this study is the relationship between ceramics and alchemy via the "white gold" analogy.
Although modernism, which is generally defined as a belief system or a tendency to adapt the whole of the doctrine to changing circumstances, is considered to have originated in Europe in the early 19th century, it is possible to see traces of this structure of thought in earlier periods. Being modernism or modernity is not a historical period or geographical location that marks the west; it emphasizes a structure of thought. The common points of thinkers criticizing modernism are shaped by the question of temporality. Being modern can be read as an archaic and settled boundary to the past and has an irreplaceable sense of time.
In the context of this view, alchemy is regarded as preliminary chemistry and is considered as a primitive phase of today's modern chemistry. Yet alchemy is much more than that. Alchemy, one of the oldest natural sciences, has not been developed, but turned into chemistry, an empirical science (Eliade, 2002b, p. 19). The modern understanding, which limits alchemy as the first chemistry, hierarchically orders two incomparable and completely different points of view. A similar relationship can be established between art and craft. However, the craft, which is seen as a subset of activities related to ceramic discipline, has kept the mind and body unity more than the contemporary art horizon. Just like gold, the relationship with the root of the ceramics did not break because, in ceramic production, process and technique are still undeniably important. Because of the alienation to the root, the ceramics can never take place in the context of contemporary art in a purely modern sense and cannot save itself from the label “crafts”.
Within the scope of the study, the modern age-specific identity crisis of the ceramic ware was tried to be read in an alternative way and to be associated with the alchemical activity which is pushed into irrational field.
Keywords: Porcelain, ceramic, white gold, alchemy, modernism, craft, art