Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Toraks Derneği 25. Yıllık Kongresi, Antalya, Türkiye, 24 - 28 Mayıs 2022, ss.1351-1352
GİRİŞ VE AMAÇ:Hastanemiz pandemi kliniğine yatışı yapılan Covid-19 hastalarının verileri retrospektif
olarak incelenmiş ve prognozu ile ilişkili faktörlerin belirlenmesi hedeflenmiştir.
YÖNTEM:Çalışmaya Mart-Aralık 2020 tarihleri arasında pandemi kliniğine yatan hastalar alınmıştır.
Pandemi kliniğinden şifa ile taburcu olanlar “iyi prognoz”, durumu ağırlaşarak “yoğun bakım servisi”ne
alınan ya da “ex”olan hastalar ise “kötü prognoz” grubu olarak kabul edilmiştir. Hastaların servise
yatışlarındaki biyokimyasal/hematolojik parametreleri kaydedilmiş, aynı tetkiklerin zaman içindeki
değişimlerini inceleyebilmek için taburcu/ex öncesi yapılan ikinci ölçümleri de kaydedilmiştir. Bu
parametrelerdeki değişimi belirlemek için “son ölçüm-ilk ölçüm” formülü esas alınmıştır. Öncelikle iyi ve
kötü prognoz gruplarında biyokimyasal/hematolojik parametrelerdeki değişimler karşılaştırılmıştır.
Sonrasında prognoz ile anlamlı düzeyde korelesyon gösteren parametreler saptanmıştır. Analizler
SPSS 22.0 programında yapılmış; ortalamaların karşılaştırılmasında bağımlı gruplarda t-testi
uygulanmış, prognozu ile ilişkili parametreler korelesyon analizi ile belirlenmiştir.
BULGULAR:Çalışmaya 336 hasta alınmıştır. Hastaların yaş ortalaması 60,5±15,4 ve %60,1’ erkektir.
Vakaların %70,5’inde pnömoni bulguları, %82,4’ünde komorbit hastalık bulunmaktadır. En fazla görülen
komorbit hastalıklar hipertansiyon(%32,4) ve diyabettir(%27,7). Hastaların kliniğe girişteki genel durumu
değerlendirildiğinde %81,8’i iyi idi. Hastaların solunum sayısı ortalaması 24,2±5,8’dir ve solunum sayısı
30’nın üzerinde olanlar %13 oranında idi. Hastaların oksijen saturasyonu ortalama 92,9±5,8 ve
%42,7’sinin oksijen gereksinimi vardı. Vakaların kontrastsız bilgisayarlı tomografi bulguları
değerlendirildiğinde yaklaşık %74,5’inde buzlu cam görüntüsü (%51,0’i lokalize, %23,5’i yaygın),
%10,9’unda konsolidasyon gözlenmiştir. Hastaların pandemi kliniğinde yatış süresi ortalama 6,9±5,0
gündür(2-48 gün). Hastalarımızın 252’si şifa ile taburcu edilmiştir(%75,0), 21 hasta(%6,3) komorbit
hastalığı dolayısıyla ilgili servislerce devralınmış; 58 hasta ise durumu ağırlaştığı için yoğun bakım
servisine alınmıştır(%17,3). Beş hasta ise ex olmuştur(%1,5). İyi ve kötü prognoza sahip hastalarda
yapılan ilk ve son tetkik sonuçları ve değişimler karşılaştırılmıştır(Tablo-1). Hematalojik parametrelerdeki
değişimler incelendiğinde; kötü prognoza sahip grupta nötrofil, lökosit düzeylerinde artış, lenfosit
düzeyinde azalma yönünde değişim olduğu; bunlara bağlı olarak kötü prognozlu hastalarda Sistemik
İmmün İnflemasyon İndeksi(SII), ve Nötrofil/lenfosit oranı(NLR) düzeyinde anlamlı düzeyde artış olduğu
gözlenmiştir. Biyokimyasal parametrelerden C-reaktif protein(CRP), AST ve D-dimerde artış
bulunmuştur(Tablo-1). Ayrıca incelenen parametrelerde saptanan değişimler ile hastalık prognozu
arasındaki korelasyon analizi sonuçları Tablo-2’de sunulmuştur. Yapılan analizde nötrofil, lökosit
düzeyleri, NLR ve SII oranları, CRP, D-dimer ve AST düzeyleri ile kötü prognozu arasında anlamlı
düzeyde pozitif yönlü ilişki saptanmıştır. Lenfosit ve oksijen saturasyon düzeyleri ile kötü prognozu
arasında negatif yönde korelasyon bulunmuştur.
TARTIŞMA VE SONUÇ:Covid-19 hastaların prognozu ile nötrofil, CRP düzeyi ile oksijen saturasyonu,
NLR, SII yüksek korelasyon gösterdiği görülmektedir. Bu nedenle hastaların takip ve tedavilerinde bu
parametrelerin izlenmesi yararlı olacaktır.
1351
Anahtar Kelimeler: Covid-19, prognoz, belirteç, hematolojik parametre
Tablo 1. Covid-19 hastalarında kötü prognoz belirteçleri
İyi prognoz
(Şifa)
Kötü prognoz
(Ex + YB sevk)
Ölçüm Ortalama Değişim Ortalama Değişim Değişimlerin karşılaştırılması(p)
Nötrofil 1
2
5,75
5,16 -0,56 6,62
9,31 2,68 0,000
Lökosit 1
2
7,79
7,66 -0,10 8,47
11,14 2,66 0,000
Lenfosit 1
2
1,36
1,66 0,30 1,21
1,14 -0,64 0,000
SII* 1
2
1560,04
1461,61 -,79,76 1701,18
3521,02 1819,84 0,000
NLR* 1
2
6,94
4,59 -2,31 8,28
13,89 5,61 0,000
CRP* 1
2
79,71
38,07 -41,86 112,55
112,22 0,60 0,000
AST 1
2
51,99
37,92 -14,67 38,79
96,81 57,76 0,016
*SII:sistemik immün inflemasyon indeksi,NLR: nötrofil lenfosit oranı CRP: C-reaktif protein, AST:
Aspartate Aminotransferaz
Tablo 2. Kötü prognozu ile anlamlı düzeyde korelasyon gösteren faktörler
Prognozun kötüleşmesi ile p r*
Artış yönünde değişim gösterenler Nötrofil 0,000 ,315
Lökosit 0,000 ,273
NLR 0,000 ,261
CRP 0,000 ,254
SII 0,000 ,232
D-dimer 0,037 ,222
AST 0,019 ,134
Azalma yönünde değişim gösterenler Saturasyon 0,001 -,290
Lenfosit 0,000 -,199
*pearson korelasyon katsayısı Not: gFR, Kreatinin,ALT,LDH,ferritin,troponin,trombosit,
monosit,MPV,PDW ve solunum sayısındaki değişimler de incelenmiş ancak prognozu ile anlamlı
korelasyon saptanmamıştır.