The Role of Peer Pressure, Automatic Thoughts and Self Esteem on Adolescents'Agression.


YAVUZER Y., KARATAŞ Z., ÇİVİLİDAĞ A., GÜNDOĞDU R.

eurasian journal of educational research, sa.54, ss.61-78, 2014 (Scopus)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2014
  • Dergi Adı: eurasian journal of educational research
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Scopus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.61-78
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Problem Durumu

Saldırganlık, başkalarını incitmeyi amaçlayan her türlü davranış olarak tanımlanmaktadır. Saldırganlığın bireysel (sosyal ve duygusal zorluklar, düşük benlik saygısı, akran reddi, akademik başarısızlık gibi) ve çevresel (yoksulluk, ailenin denetim eksikliği, sosyal desteğin sınırlı oluşu, aile içi çatışmalar gibi) özelliklerin etkileşimi sonucunda oluştuğunu öne süren görüşler de bulunmaktadır. Günümüzde ergenlerdeki saldırgan davranışların bireysel ve çevresel özelliklerin bileşimi sonucunda oluştuğu görüşü yaygındır. Ergen davranışlarının odaklandığı temel alanlardan biri arkadaş ve akranlarıyla ilişkileridir. Akran baskısı olumlu etkilerden olumsuz ya da suçlu davranışlara kadar uzanabilir. Birçok araştırmacı ergenlik döneminde bir gruba ait olma ihtiyacının çok güçlü olduğunu ve bunun da ergenlerin riskli davranışlara katılmasına neden olduğunu belirtmektedirler. Saldırganlık ve benlik saygısı arasındaki ilişkiyi inceleyen çok sayıda çalışma yapılmasına rağmen bu ilişki halen tartışmalı bir konudur. Bir görüşe göre saldırganlık ve anti-sosyal davranış düşük benlik saygısının bir işaretidir. Diğer taraftan bazı araştırmacılar, saldırganlığın yüksek (şişirilmiş) benlik saygısından kaynaklandığını ileri sürmektedirler. Bir diğer görüşe göre ise saldırganlık ve benlik saygısı arasında bir ilişki yoktur. Otomatik düşüncelerin ise dışavuruk bozukluklarla ilişkisini inceleyen çalışma çok fazla değildir. Bu çalışmalarda özellikle düşmanlık ve intikamla ilişkili otomatik düşüncelerin saldırganlığın en güçlü yordayıcıları olduğu saptanmıştır. Türkiye’de bu konuda yapılan araştırmalar oldukça azdır. Ergenlerde saldırganlığa neden olan faktörlerin belirlenmesi, saldırganlık eğilimlerini azaltacak önlemlerin alınmasında oldukça önemlidir.

Araştırmanın Amacı

Bu çalışmanın amacı, akran baskısı, otomatik düşünceler ve benlik saygısı değişkenlerinin kız ve erkek ergenlerin saldırganlık düzeylerini yordamadaki katkılarını incelemektir

Araştırmanın Yöntemi

Araştırmanın çalışma grubu, Antalya il merkezindeki farklı liselerde 9. sınıfta öğrenim gören ve seçkisiz olarak belirlenen 238’i (%57.4) kız, 173’ü (%42.6) erkek olmak üzere toplam 411 ergenden oluşmaktadır. Araştırmada Saldırganlık Ölçeği, Akran Baskısı Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Otomatik Düşünceler Ölçeği kullanılmıştır. Ölçekler katılımcılara öğrenim gördükleri okullarda kendi sınıflarında ve rehberlik saatlerinde uygulanmıştır. Katılımcılara, araştırmanın amacına ilişkin kısa bir bilgi verilmiş ve gönüllü olan ergenlere ölçekler dağıtılmıştır. Toplu değerlendirme yapılacağı belirtilerek kimlik bilgileri istenmemiştir. Ölçeklerin uygulanması yaklaşık olarak 30-35 dakika sürmüştür. Araştırmada cinsiyetin saldırganlık üzerindeki etkisini belirlemek için t testi, değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon analizi, saldırganlığı yordayan değişkenlerin belirlenmesi için çoklu hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz yapılmadan önce çoklu hiyerarşik regresyon analizinin varsayımları test edilmiştir. Normallik ve doğrusallık varsayımlarının karşılandığı belirlenmiştir. Veri analizinde veriler aykırı değer açısından incelenmiş Mahalanobis uzaklık değerine sahip olan aykırı değerlerin yer aldığı kızlara ait verilerden 10 ve erkeklere ait verilerden 10 gözlem veri setinden çıkarılmıştır. Bağımsız değişkenler arasındaki ikili korelasyonların orta düzeyde olması değişkenler arası çoklu bağlantının (Multicollinearity) olmadığını göstermektedir. Ayrıca, Tolerans ve VIF değerleri de kabul edilir sınırlar içindedir. Otokorelasyonu test etmede Durbin-Watson katsayısı kullanılmıştır. Durbin-Watson değerleri 1.694 ve 2.142’dir. Verilerin analizinde .05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 13.0 paket programıyla çözümlenmiştir.

Araştırmanın Bulguları

Akran baskısı, otomatik düşünceler ve benlik saygısı değişkenlerinin kız ve erkek ergenlerin saldırganlık düzeylerini yordamadaki katkılarını inceleyen bu araştırmada cinsiyet farklılıklarını gösteren ön analize dayalı olarak korelasyon analizi kızlar ve erkekler için ayrı ayrı yapılmıştır. Kız ve erkek ergenlerin saldırganlık puanları ile akran baskısı ve otomatik düşünceler puanları arasında orta düzeyde ve pozitif yönde, benlik saygısı puanları arasında ise orta düzeyde ve negatif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Diğer taraftan, kız ve erkek ergenler için yapılan aşamalı regresyon analizinde, ergenlerin saldırganlık düzeylerini açıklamada akran baskısı ve otomatik düşüncelerin anlamlı yordayıcılar oldukları görülmektedir. Ergenlerin saldırganlık puanlarının yordamasına en önemli katkıyı akran baskısının yaptığı bulunmuştur. Ergenlerin saldırganlık puanlarının yordanmasında ikinci sırada otomatik düşünceler gelmektedir. Araştırmanın diğer bulgusu benlik saygısının kız ve erkek ergenlerin saldırganlığı üzerinde anlamlı bir yordayıcı olmadığıdır

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri

Akran baskısı ve otomatik düşüncelerin ergenlerin saldırganlıkları üzerinde önemli derecede etkili oldukları saptanmıştır. Saldırganlığı önlemeye yönelik çalışmalarda akran baskısıyla baş etme becerileri ve hayır diyebilme becerilerinin kazandırılması oldukça önemlidir. Uygulamalarda bu becerilerin de okullarda saldırganlık ve şiddeti önleme çalışmaları kapsamına alınması önerilebilir. Ayrıca, ergenlerin işlevsel olmayan ve öfkeyi tetikleyen otomatik düşüncelere ilişkin farkındalık kazanması ve bu düşüncelerini değiştirebilmesi için bilişsel-davranışçı tekniklerin kullanılması önerilebilir.

Bu çalışmada ergen saldırganlığı üzerinde benlik saygısının anlamlı bir yordayıcı olmadığı saptanmıştır. Alan yazında benlik saygısı ile saldırganlık arasındaki ilişkileri inceleyen araştırmalar farklı bulgulara ulaşmıştır. Bulgulardaki çelişkinin giderilmesi için benlik saygısı düşük ve yüksek çocukların/ergenlerin saldırganlık düzeylerinin araştırılmasına devam edilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir.

Araştırmanın çalışma grubu Antalya il merkezindeki farklı liselerde öğrenim gören ergenlerden oluşmaktadır, dolayısıyla sonuçlar sadece benzer nitelikli gruplara genellenebilir. Ayrıca, veriler ergenlerin öz-değerlendirmelerine dayalı olarak elde edilmiştir. Gelecek çalışmalarda öz-değerlendirme ve gözlemci değerlendirmesi birlikte kullanılabilir. Araştırmanın sınırlılıklarından biri de çalışma grubunun yalnızca 9. sınıfa devam eden ergenlerden oluşmasıdır. Oysa sınıf düzeyi (yaş) arttıkça ergenlerin saldırganlık ve akran baskısı düzeyleri değişebilir. Ayrıca, bu çalışmada ergenlerin kullanılan ölçeklerden aldıkları toplam puanlar incelenmiştir. İlerde yapılacak çalışmalarda ölçeklerin alt boyutlarından elde edilen puanlarla daha detaylı inceleme yapılabilir.

Anahtar Sözcükler: Saldırganlık, akran baskısı, otomatik düşünceler, benlik saygısı, ergenler.

Abstract

Problem Statement: Aggression is defined as any kind of behavior intended
to hurt others. Aggression generally arises due to the interaction between
individual (e.g., social and emotional difficulties, low self-esteem, peer
rejection, academic failure) and environmental (e.g., poverty, lack of
family supervision, limited social support, conflicts within the family)
characteristics. Identifying the factors which cause aggressiveness in
adolescents is vital to finding precautions against it.
Purpose of Study: The purpose of this study was to examine the effects of
peer pressure, automatic thoughts and self-esteem variables on the
aggression levels of male and female adolescents.
Methods: This is a relational and quantitative research aimed to examine
the effects of peer pressure, automatic thoughts and self-esteem variables
on the prediction of adolescents’ aggression levels. The study sample
consisted of 411 volunteer students who were chosen through random
sampling from a total of 720 9th grade students from various high schools
in Antalya, Turkey. Participants completed the Aggression Questionnaire,
Peer Pressure Scale, Automatic Thoughts Scale and Self-Esteem Scale in
their classrooms during counseling sessions. Data were analyzed using
hierarchical multiple regression analysis.
Findings and Results: In the hierarchical multiple regression analysis for
female and male adolescents, it was found that peer pressure and
automatic thoughts were effective predictors in explaining adolescents’ aggression levels. Furthermore, it was found that automatic thoughts fully
mediated the relationship between self-esteem and aggression for both
male and the female adolescents.
Conclusions and Recommendations: It was found that peer pressure and
automatic thoughts have a significant effect on adolescent aggression. In
works related to the prevention of aggression, it is vital to teach
adolescents how to cope with peer pressure and how to say “no”. On the
basis of these results, we recommend that schools implement workshops
to educate adolescents in aggression and violence prevention. In addition,
we recommend using cognitive-behavioral techniques to raise adolescents’
awareness of nonfunctioning and aggression-triggering automatic
thoughts in order that they may modify these thought patterns.
Keywords: Aggression, peer pressure, automatic thoughts, self-esteem,
adolescents.