Dilimizde Seslerin Olumluluk/Olumsuzluk Duygusunu Yansıtması Üzerine Bir Deney: Şiirde Bir Üslupbilim Çalışması


Creative Commons License

ARIKAN A.

16th International Stylistics Symposium, Antalya, Türkiye, 6 - 07 Ekim 2016, ss.11-18

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Antalya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.11-18
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma Türkçe’nin seslilerinin yazar ya da okurdaki duygusal
anlamı ya da etkileri üzerine oluşturulan bir önermenin üslûpbilim
yöntemiyle sınanmasına dayanmaktadır. Sınanan önerme Türk
dilinde yazılan şiirlerde kalın seslilerin daha ziyade olumsuz
duygularla ilişkilendirilebileceği, buna karşın olumlu duygular içeren
şiirlerde ince seslilerin daha fazla kullanıldığıdır. Çalışmaya dört
şairden (Faruk Nafiz Çamlıbel, Necip Fazıl Kısakürek, Orhan Veli ve
Yunus Emre’den yirmi üç şiir dâhil edilmiştir. Olumlu ve olumsuz
duygular yansıtan şiirlerin birbirlerinden ayrılarak seslilerin tasnif
edilmesi yoluyla elde edilen sonuçlar sınanan önermeyi
doğrulamaktadır. Şöyle ki, çalışılan olumsuz duygularla dolu şiirlerde
kalın seslilerin baskın olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu sonuçlara
dayanarak, Türkçe’mizdeki seslerin, özellikle Türk şiirinde, duyguları
yansıtmada işlevsel bir rolü olduğunu göstermektedir denilebilir
ancak çok daha fazla sayıda şaire ait şiirin tasnif edilerek incelenmesi
önermenin genellenebilmesi açısından şarttır.

This study is an attempt to test a hypothesis about the vocals used in Turkish poetry through stylistics. The hypothesis tested is whether or not poems with positive or negative feelings include back vowels (a, ı, o, u) or front vocals (e, i, ö, ü) at different degrees. The study analyzed 21 poems from four different poets. First, poems were categorized as those with positive feelings and those with negative ones. Then, the use of vocal sounds in each poem was analyzed. Results support the hypothesis that poems with negative feelings contain back vowels more whereas poems with positive feelings include front vowels at higher degrees. By considering these results, it can be suggested the richness of vowel sounds in Turkish has a functional role in passing the emotions to the reader.