19. yüzyıl İrlanda’sında Fuzûlî: James Clarence Mangan’ın “LOVE” başlıklı şiiri üzerine


ARIKAN A.

The 2nd International Symposium on Turcology Studies (UTAS II), Van, Türkiye, 25 - 26 Kasım 2020, cilt.1, sa.1, ss.1-5

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Van
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-5
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İrlanda’da doğup orada ölen ve daha da önemlisi İrlanda’dan başka hiçbir diyarı ziyaret etmemiş olan James Clarence Mangan (1803-1849)  eserlerinde sıklıkla Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasına atıfta bulunmuş bir şairdir. Mangan’ın şiirleri hakkındaki araştırmalar tema, biçim ve biçemin incelenmesi ile şiirlerinin içeriklerinin tarihsel gerçekliklerle uyuşması bağlamında halen hak ettiği ilgiyi görememiştir. Şairin meşhur olduğu bir alan olan Osmanlı ve Fars edebiyatlarından yaptığı çeviriler ve çevirilen şiirlerin orijinallerine ne kadar sadık olduğu üzerindeki çalışmalar henüz yok denecek kadar azdır. Bu çalışmada, Mangan’ın Fuzûlî’nin (1483-1556) “Esel kiatableri ushak Bachtin kara yasmishler” diye başladığını çevirisinde iddia ettiği şiirinin tarihsel gerçeklikle olan uyumu ve akabinde de adı geçen şiir ile Mangan’ın çevirisi arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ele alınmıştır. Mangan’ın Fuzûlî’nin gazelini çevirmede izlediği yol konu edilmiş ve ayrıca Fuzûlî’ninEzel kâtipleri uşşâk bahtın kare yazmışlar” diye başlayan gazelinin çevirisi olduğu anlaşılan Mangan’ın şiir çevirisinde izlediği yolun şairin iç dünyası ile Fuzûlî’nin gazelinde hissedilen duygunun arasındaki ilişkide saklı olabileceği üzerinde durulmuştur. Çalışmada ayrıca, Mangan’ın Fuzûlî’nin diğer bazı gazellerinden de alıntılar yaptığı ya da en azından onlardan esinlenmiş olduğu metinlerarası açımlamalarla gösterilmektedir. Çalışmada, bu ve benzer çalışmaların, Fuzûlî’nin (ve diğer Osmanlı şairlerinin) 19. yüzyıl İrlanda’sındaki konumlarının açıkça ortaya konulmasındaki önemi de çalışmanın sonuç kısmında vurgulanmaktadır.

Having lived and died in Ireland without leaving his country for any reason, James Clarence Mangan’s (1803-1849) poetry and prose included themes and characters that belonged to the Ottoman Empire. Although Mangan’s poetry has been studied in terms of the themes, form and style, very little attention has been given to what extent such content is built on historical reality. One aspect that made Mangan a famous poet is his translation of poems from Ottoman and Persian poets, although, again, very little attention has been paid to show to what extent these translations are faithful to their originals. In this study, Mangan’s translation of Fuzûlî’s (1483-1556) poem is problematized. Mangan reveals that this translation’s first line goes as “Esel kiatableri ushak Bachtin kara yasmishler” and the researcher’s reading of Fuzûlî’s work pointed at the existence of these lines. Hence, this paper tries to explain the method Mangan used while translating the poem. It was sensed that Mangan’s translation was based on passing Fuzûlî’s as well as his feelings rather than providing the reader with a word-by-word translation of Fuzûlî’s poem. It was also noted that Mangan seems to have borrowed from Fuzûlî’s other poems as an intertextual analysis of these poems showed. In conclusion, it was articulated that such studies will help affirm Fuzûlî’s and other Ottoman poets’ appearances in 19th century Ireland.