Akademik Veri Yönetim Sistemi
Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, sa.24, ss.58-69, 2022 (Hakemli Dergi)
Adolf Hitler 1933’te Almanya’da iktidarı ele geçirince; Yahudi karşıtlığı politikası çerçevesinde
çok sayıda öğretim üyesinin görevine son vermiştir. Etnik kökenleri veya siyasal görüşlerinden
dolayı alanında önemli çalışmaları olan bilim insanları, Almanya’yı terk etmeye zorlanmıştır. Bu
bilim insanlarına 1933’te kurulan İstanbul Üniversitesi kapılarını açarak hem onlara yaşama imkânı
sunmuş hem de bilimlerini icra etmeleri için iş olanağı sağlamıştır.
Yahudi bilim insanlarının Atatürk Dönemi’nde Türkiye’ye beyin/bilim göçü üç şekilde
gerçekleşmiştir. Bunlardan birincisi; Philipp Schwartz’ın 1933’te kurduğu “Yurt Dışındaki Alman
Bilim Adamları Yardım Cemiyeti” aracılığıyla Türkiye’ye gelen mülteci Yahudi bilim insanları;
ikincisi ise Sami Günzberg aracılığıyla Albert Einstein’ın Atatürk’e yazmış olduğu sözde mektup
olmuştur. Bu mektup ile birçok Yahudi bilim insanı Türkiye’ye getirilmek istenilmiş fakat başarılı
olunamamıştır. Üçüncüsü ise; Yahudi bilim insanlarının hiçbir gruba bağlı kalmadan şahsi
girişimleri ile Cumhurbaşkanı Atatürk’e mektup yazarak Türkiye’ye gelme çabaları şeklinde ortaya
çıkmıştır. Makale “Dr. Ernst Cohn Wiener”in Atatürk Türkiye’sine gelmek için kaleme almış
olduğu şahsi mektubu çözümlemektir.
Anahtar Kelimeler: Bilim Göçü, Almanya, Atatürk, İstanbul Üniversitesi, Ernst Cohn Wiener
When Adolf Hitler seized power in Germany in 1933; he had dismissed many faculty members
within the framework of his anti-Semitic policy. Scientists who had strong influence in their field
were forced to leave Germany due to their ethnic origins or political views. Istanbul University,
which was established in 1933, opened its doors to these scientists, providing them both the
opportunity to live in this country and to practice their professions.
The brain/science migration of Jewish scientists to Turkey during Ataturk era took place in three
ways. The first of these; Refugee Jewish scientists who came to Turkey through the “Charity for
German Scientists Abroad” founded by Philipp Schwartz in 1933; The second one is the so-called
letter incident of Albert Einstein, through Sami Günzberg. Jewish scientists desired to be assigned
to Turkey, but failed. The third one has emerged in the form of the efforts of Jewish scientists to
come to Turkey by writing a letter to President Ataturk, with their personal initiatives, without
being bound to any of these groups. The main issue of this article is the personal letter written by
“Dr. Ernst Cohn Wiener” to Ataturk with the intention for coming to Turkey in order to work
there.
Keywords: Science Migration, Germany, Ataturk, Istanbul University, Education