Akademik Veri Yönetim Sistemi
I St International Symposium on Social Sciences and Educational Research (ISCER, 2017), Antalya, Türkiye, 3 - 05 Kasım 2017, ss.61
Psikoloji biliminin çalışma yaşamındaki insan davranışlarını incelediği alt disiplin olan Endüstri ve Örgüt Psikolojisi araştırmacıları ya da bu alanla ilgili diğer disiplinlerde çalışan araştırmacılar, araştırmalarında bilimsel etik ilkelerine bağlı kalarak doğru ve nesnel bilgiyi ortaya koymaya çalışmaktadırlar. Bilimsel araştırmalarda araştırmacılar nesnel ve doğru bilgiye ulaşmaya çalışırlar ancak gerek araştırma yaparken gerekse araştırmayı raporlarken etik kurallar araştırmacılar tarafından ya görmezden gelinir ya ihmal edilir ya da çeşitli nedenlerle kasıtlı olarak etik kurallar ihlal edilir. Hangi disiplinde araştırma yaparsa yapsın tüm bilim insanlarının bilimsel araştırma etik ilkelerine uymaları elde edilen araştırma sonuçlarının doğruluğu ve nesnelliğine doğrudan etkide bulunmaktadır. Ancak son yıllarda bilimsel araştırmalarda uydurma, çarpıtma, ikiz yayın ve intihal gibi etik ihlallere sıklıkla rastlanmaktadır. Bu çalışmada endüstri ve örgüt psikolojisi alanında yapılan araştırmalarda etik izin alınıp alınmadığı ve araştırmalarda etik ihlal olup, olmadığının yanıtları aranmıştır. Bu doğrultuda olumlu işgören davranışlarından iş doyumu ve örgütsel bağlılık ile olumsuz işgören davranışlarından iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz (mobbing) konuları hakkında Türkiye’de ve diğer ülkelerde yapılan araştırmalarda etik inceleme yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma için belirlenen araştırma konuları doğrultusunda veri tabanlarında tarama yapılarak elde edilen araştırmalar üzerinde doküman analizi yapılmıştır. Bunun için, araştırma verileri Akdeniz Üniversitesinin kütüphanesinin abone olduğu veri tabanlarından Türkiye’de ULAKBİM veri tabanından; Yurt dışındaki ülkeler için ise Web of Science (WoS) ve EBSCO Host veri tabanlarından elde edilmiştir. Üç farklı veri tabanına 2010- 2017 yılları arasında olumlu ve olumsuz işgören davranışlarıyla ilişkili olgular araştırmacı tarafından anahtar kelime olarak girilmiş ve listelenen çalışmalardan uygun örnekleme yoluyla seçilen 232 araştırma doküman analizine tabi tutulmuştur. Sonuçlara göre; Türkiye’de ULAKBİM veri tabanında yer alan araştırma kapsamındaki iş doyumu, örgütsel bağlılık, iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz konulu 72 araştırmanın 17’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınırken, 55 araştırmada etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınmadığı belirlenmiştir. Diğer ülkelerde yapılan çalışmalarda WoS veri tabanında yer alan iş doyumu, örgütsel bağlılık, iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz konulu 80 araştırmanın 37’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınırken, 43’ünde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınmadığı belirlenmiştir. EBSCO Host veri tabanında yer alan iş doyumu, örgütsel bağlılık, iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz konulu 80 araştırmanın 38’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınırken, 42’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınmadığı belirlenmiştir. Elde edilen diğer sonuçlar çalışmada ayrıntılı olarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Anahtar kelimeler: Etik ihlal, Endüstri & Örgüt Psikolojisi, Olumlu İşgören Davranışları ve Olumsuz İşgören Davranışları.
Ethical Issue About Some Researches on Industrial and Organizational Psychology One of The Sub Science of Psychology
The scholars want to access objective knowledge by scientific researches but when the research is being done ethical issues both ignored and neglected by researchers. Industrial and Organizational Psychology is one of the sub science of Psychology and it studies human behavior at work life. Positive and Negative worker behaviors in which job satisfaction, organizational commitment, job stress and mobbing or workplace bullying are one of the main research topics of Industrial and Organizational Psychology. In this research of purpose is analysis ethical principals on researches of industrial psychology that was done on positive and negative worker behaviors by researchers both in Turkey and The other countries. With this aim it was appointed three data base which are ULAKBIM, Web of Science (WoS) and EBSCO Host by researcher through library of Akdeniz University web site. The constituented of the facts which positive and negative worker behaviors were entered as keywords to data bases between 2010-2017 years by researcher. Finally it was accessed total 232 researches and it was tried determining whether applied ethical procedure by researchers of them. According to results; it was determineted taking ethical approval at 17 studies conversely was not got ethical approval at 55 studies all of them 72 studies in ULAKBIM data base in Turkey. On the other hand when it was got ethical approval at 37 studies conversely was not got ethical approval at 43 studies all of them 80 studies in WoS data base. And finaly it was got ethical approval at 38 studies conversely was not got ethical approval at 42 studies all of them 80 studies in EBSCO Host data base. It was tried to explain as detail the other result of the researches in this research.
Key Words: Ethical Breach, Industrial and Organizational Psychology, Job Satisfaction, Job Stress, Mobbing, Organizational Commitment.