Sanat ve Psikoloji Etkileşimi: Geleneksel Türk- İslam Sanatları Merkezli Bir Okuma Denemesi


GÜRSU O.

Uluslararası sosyal araştırmalar dergisi, cilt.8, sa.38, ss.1028-1039, 2015 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 8 Sayı: 38
  • Basım Tarihi: 2015
  • Dergi Adı: Uluslararası sosyal araştırmalar dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Index Islamicus
  • Sayfa Sayıları: ss.1028-1039
  • Akdeniz Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Geçtiimiz yüzyılın balarında bazı sanat düünürleri, sanatın psikolojinin temeli olması gerektii görüünü savunmulardır. Bu görüün temelinde estetiin ayrıntılı bir ekilde ve psikolojik anlamda çözümlenmesi amaçlanmaktadır. Sanatsal objenin kendine özgü nitelii ancak onu izleyenin algı yetisi, dü gücü sayesinde anlaılabilmektedir. Sanat dediimiz ey, davranıların ürünüdür. Davranı denildiinde de akla psikoloji gelmektedir. Bu nedenle insanın psikolojik yapısı ile onun estetik algılayıı arasında anlamlı bir ilikiden söz edilebilir. On dört asırlık bir geçmie sahip olan slam sanatının, insanın ruh dünyası ile sıkı bir ilikisinin olduunu söylemek de mümkündür. Kaynaı kutsal vahye dayandırılan bu sanatta insanın kendisini tanıması, mutlak varlıkla ilikisi ele alınmıtır. Bu çalımada öncelikle psikoloji-sanat ilikisi konu edinilecektir. Bu balamda sanatsal yapıtların içerdii psikolojik öelere deinilecek, günümüz psikolojisinin sanat ve sanatçıyı deerlendirme ekli ele alınacaktır. Yine kökenleri insanlıın balangıcına dayandırılan din ve sanat arasındaki ilikiye deinildikten sonra genel olarak Türk-slam sanatlarının psikolojik mahiyeti ile slam sanatını batı sanatından ayıran özelliklerine deinilecektir. slam sanatının psikolojik analizi, hat ve ebru sanatları ile sınırlı tutulup özellikleri ve içerdii psikolojik unsurlar ele alınıp irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Psikoloji, Sanat, Sanatçı, Din, slam. 

At the beginning of the past century, some art thinkers claim that the basis of arts should be psychology. This view aims at a detailed psychological analysis of aesthetics. The peculiar nature of artistic object can be understood only through the imaginary perceptive ability of the person who observes it. What we call art is the product of behaviours. The talk of behaviour brings mind psychology. Therefore, there can be talk of a meaningful relationship between the psychological structure of a human being and his/her aesthetic perception. It is also possible to say that there is a tight relationship between the fourteen-century-old Islamic art and the world of the human spirit. In this art, whose root depends on divine revelation, self recognition of the human and his relation with the absolute existence are discussed. In this study, primarily, the relationship between psychology and the arts will be examined. In this context, the psychological element contained in the artistic works and how contemporary psychology evaluates arts and the artists will be analysed. Having dealt with the relationship between religion and art that goes as far back as the beginning of humanity, the psychological nature of the Turkish-Islamic arts in general and the distinctive features of Islamic arts from the western arts will be discussed. The psychological analysis of Islamic arts will be limited to calligraphy and paper marbling and their psychological factors and characteristics will be evaluated in detail.

 Keywords: Psychology, Arts, Artist, Religion, Islam.