Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Estetik Kongresi, Ankara, Türkiye, 22 - 24 Kasım 2006, cilt.1, sa.1, ss.295-305, (Tam Metin Bildiri)
İSTANBUL BEYOĞLU TARİHİ OTELLERİNDEKİ ESTETİK:
NEO KLASİK VE ART NOUVEAU SANATLARI
1838 Tarihindeki Osmanlı İmparatorluğu’nun İngiliz Devleti ile birlikte imzaladığı Ticaret Anlaşmasıyla, Avrupa ekonomisine kapılarını açmasının ve yeni yönetim biçimi arayışında 1839 tarihinde Tanzimat Fermanı’nı ilan etmesinin önemli etkilerinden birisi de, 19. Yüzyıl İstanbul’unda kentsel bağlamda dönüşümler yaşanmasıdır. Bu dönüşüm; kent yönetimi, kent planlama, ulaşım ve mimaride önemli değişimler yaşanmasına neden olmuştur (Tekeli,1999).
Kentin gelişimi ve Avrupa ile ilişkiler yeni yapı tiplerinin inşa edilmesine neden olmuştur: Banka, işhanları, büyük mağazalar, apartman, sıra evler, tiyatro, restoran, kafe, belediye, otel gibi yapı tipleri ortaya çıkmıştır (Tekeli,1999).
Avrupa’dan yeni gelen bina tiplerinin yanında yeni mimari üsluplarda görülmektedir. Zeynep Çelik’e (1998) göre; İstanbul’un 19. yüzyıldaki yapıları taşıdıkları mimari üsluplarına göre Neo Klasik, Neo Gotik, Yeni İslamcı Üslup ve Art Nouveau özellikler taşıyan yapılar olmak üzere dört sınıfta incelenebilir. Bu Avrupa kökenli sanat ve mimari üsluplar; cami, türbe, çeşme, saray, müze gibi anıtsal yapılarda uygulanmasının yanında, modern yaşamın simgeleri olan iş hanları, büyük mağazalar, çok katlı apartmanlar, bankalar, tiyatrolar ve nihayet araştırma konum otellerde karşımıza çıkmaktadır.
İstanbul’da; otel yapılarının günümüze ulaşabilen ve en seçkin örnekleri Beyoğlu Bölgesi’nde görülmektedir. Fransız etkisinde gelişen Beyoğlu bölgesinde 1841–1914 tarihleri arasında Avrupa’daki örneklerini aratmayacak oteller yapılmıştır. 1914 Tarihine gelindiğinde Beyoğlu’nda çoğunluğu Tepebaşı Caddesi üzerinde olmak üzere 40 civarında lüks otel vardır (Gülersoy,1999).
İstanbul’da Beyoğlu Bölgesinde Avrupa Mimarisi ve sanatı etkisinde geliştiğini gözlemlediğim oteller; Büyük Londra Oteli, Büyük Kroecker Oteli ( Büyük Novotny Oteli), Bristol Oteli, Pera Palas Oteli, Tokatlıyan Oteli ve Kont Otel’dir.
Günümüzde: giriş saçağı, balo salonunun kubbeleri, vitray camları, İstanbul’un ilk asansörü olma özelliğine de sahip olan ve filmlere bile konu olan dökme demir asansörü ile Pera Palas Oteli; alınlıklı ve insan yüzleriyle süslenmiş balkonları ile sadece cephesi korunabilmiş olan Bristol Oteli; çiçek, yaprak ve insan yüzleri ile süslenmiş cephesi ve karyatidler tarafından taşınan balkonlarıyla Büyük Londra Oteli; maalesef günümüze ulaşamamış büyük giriş saçağı, kubbesi, çiçek ve geometrik desenlerin bulunduğu cephesi ile Tokatlıyan Oteli ve çiçek, geometrik motiflerinin bulunduğu cephesi ile Kont Oteli, 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda otel binalarında Avrupa Mimarisinin kullanımı hakkında bilgi toplayabileceğimiz son otel binaları örnekleridir ve bu nedenle incelenmeye değerdir.
ANAHTAR KELİMELER: İstanbul Tarihi Otel Binaları, Avrupa Mimarisi, Neo Klasik Mimari, Art Nouveau Sanatı, İstanbul, Mimarlık