Sürdürülebilirlik Bağlamında Bitki Atıklarının Tekstil Baskı Alanında Kullanılabilirliği


Teker M. S. (Yürütücü), Ayvaz K. M.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2022 - 2023

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Mart 2022
  • Bitiş Tarihi: Mart 2023

Proje Özeti

Dünyaya egemen olan seri üretim, çarpık kentleşme, hızlı nüfus artışı, hızlı üretim eğilimli yeni dünya sistemi; ekosistemin zarar görmesi, atıkların artması, doğal kaynakların tükenmesi ve küresel ısınma gibi birçok tehdidi beraberinde getirmektedir. Dünyadaki en büyük sektörlerden olan Tekstil, hazır giyim ve moda sektörü, bahsedilen bu sorunların temel kaynaklarındandır. Gelinen noktada sektörün tüm alanlarında ekolojik sürdürülebilirlik anlayışıyla hareket edilmesi gerektiği elzem olmuştur.
İnsan sağlığı ve dünya ekosistemi açısından; tekstil sektöründe kullanılan kimyasal miktarının en aza indirilmesi, hızlı üretim ve tüketimin asgari düzeyde tutulması, sınırlı ve kıt kaynakların iktisatlı kullanılması gerekmektedir. Doğadan/ doğal olanı kullanırken, sürdürülebilirliğin felsefi temellerinden olan “iktisatlı/ ekonomik kullanım” göz önünde bulundurulmalıdır. Tekstil sektöründe üretimlerde kullanılan malzeme ve boyar maddelerin doğal olması sürdürülebilirliğin ekolojik niteliği, atıklardan elde edilmesi de sürdürülebilirliğin ekonomik/ iktisatlı olma niteliğinin karşılanmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda; sektörde kullanılan sentetik boyar maddelere alternatif olarak getirilen doğal boyar maddelerin kullanımının yaygınlaşması gerekmektedir.
Proje kapsamında; halihazırda geleneksel yöntemlerle yapılagelen baskı işlemlerinin, sektörde endüstriyel boyutta uygulanabilmesi için serigrafi baskı yardımıyla bir teknik geliştirmek amaçlanmaktadır. Geleneksel yöntemlerle yapılagelen doğal boya ve baskıların hızlı üretim mantığıyla hareket eden sektörde varlık bulması mevcut haliyle oldukça zordur. Doğal boyanın serigrafi baskı tekniğiyle tekstil malzemesine aktarılması ve yeterli haslıkların sağlanabilmesi durumunda ise doğal boyaların sektörde endüstriyel boyutta kullanılmasına imkân sağlanacaktır.

 Proje süreç planı:
1) Boya eldesi/ temini
• Doğadan elde edilen yaş/ kuru bitkilerden boya eldesi
• Tarım, gıda, orman, içecek ve ilaç işletmelerinden çıkan atıklardan boya eldesi
• Firmalardan doğal boyaların satın alınması
2) Doğal boyanın serigrafi baskı tekniğine uygun hale getirilmesi
3) Kumaş hazırlık işlemleri
4) Serigrafi baskı hazırlık ve uygulama işlemleri
5) Fiksaj/ haslık artırıcı işlemler
6) Haslık testleri (yıkama, ışık)
7) Koleksiyon hazırlama süreçleri

Daha önce doğal boya/ baskı ile serigrafiyi buluşturan diğer bir ifadeyle serigrafi de doğal boya kullanılan herhangi bir uygulamanın bulunmaması yönüyle çalışma özgün ve önemlidir.