Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çetin Özdoğan E. (Yürütücü), Aktop A., Özkaya Y. G.
TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2024
Sportif anlamda performansı en üst düzeye çıkarmak ve dolayısıyla başarının elde edilmesi hem sporcunun hem de antrenörün en önemli hedefidir. Bu anlamda sporcunun performans göstergelerinden en önemlisi kuvvet ve güç parametreleridir. Özellikle patlayıcı kuvvet sporcunun müsabaka içerisinde hem çabuk hareket edebilmesine hem de rakip ile olan mücadelesinde gereklidir. Kas kuvvetinin çabuk ve etkili biçimde kullanılmasını sağlayan ve patlayıcı kuvveti geliştiren pliometrik antrenman yöntemleri vardır. Bu antrenman yöntemlerinin sporcuların sürat ve kuvvet kapasitelerini arttırmada etkili olduğu, özellikle sıçrama yeteneğinin ön plana çıktığı basketbol, hentbol, voleybol gibi branşlarda sıçrama performansının geliştirilmesinde etkili olduğu belirlenmiştir. Bu yöntem aslında müsabaka sırasında sıkça karşılaşılan ani frenleme, ivmelenme, yön değiştirme gibi hareketlerin sporcu tarafından kolaylıkla yapılabilmesini sağlayan, kuvvetli bir hareket oluşturmak amacıyla eksantrik kasılmadan konsantrik kasılmaya geçen kasın hızlı gerilmesini içeren direnç antrenmanlarıdır. Sportif performansların meydana gelmesinde en önemli parametre olan kuvvetin hızlı ve uygun doğrultuda uygulanma zorunluluğu bu eksantrik/konsantrik kasılma döngüsü ile birleştiğinde alt ektremite kas-tendon kompleksi üzerinde bir stres yaramaktadır. Gerek antrenman yönteminden gerekse sporcunun branşına özgü sahip olduğu alt ekstremite kuvvet asimetri farklılıkları da, yaralanma riskini daha da arttırmaktadır. Bu durum sporcunun yaralanması ve müsabaka ve belki de sezon dışı kalması ile sonuçlanabilir. Sıçrama testleri genellikle sportif hareket modellerini yansıttığı ve uygulanabilir olduğu için yaralanma riskini öngörebilen bir değerlendirme yöntemi olarak kullanılmaktadır. Sporcularda yaralanma riskinin belirlenmesinde sıklıkla kullanılan bir diğer parametre ise ekstremiteler arası kuvvet ya da mesafe asimetri indeksidir. Literatür bilgilerinde de belirtildiği üzere sporcu yaralanmalarının tahmin edilmesi ve takip edilmesi sadece birkaç parametreye göre belirlenmemektedir. Yaralanmanın fizyolojisi göz önünde bulundurulduğunda yaralanma kas, tendon, eklem gibi farklı mekanizmalara bağlı olarak gerçekleşebilir. Dolayısıyla yaralanmanın tahmin edilmesinde bu parametrelerin hepsinin göz önünde bulundurularak inceleme yapılması gerekmektedir. Bu amaç doğrultusunda yapılan literatür incelemesinde, sezon boyunca ekstremiteler arası kuvvet farklılıklarının kas-tendon kompleksi üzerine etkilerinin incelendiği ve bu etkilerin sporcu yaralanmalarına ne kadar etki ettiği konusunda bir çalışmanın mevcut olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca kadın sporcularda yaralanmanın nedenlerinin incelendiği çalışmaların ulusal ve uluslararası literatürde çok sınırlı olması planlanan çalışmanın bu yönde olmasının gerekliliğini ortaya koymuştur. Proje kapsamında kadın takım sporcularının antrenman ve müsabaka sırasında çok sık kullanılan ani frenleme, ani ivmelenme, yön değiştirmeler ve benzer hareketlere bağlı olarak gerçekleşen yaralanmalarının mekanizmaları biyomekanik ve elektrofizyolojik açıdan değerlendirilecektir. Tek taraflı aktif sıçrama (SLCMJ)ve drop jump (SLDJ) testleri sırasında kuvvet platformu kullanılacak ve bu sayede kuvvet üretebilme hızı (RFD), reaktif kuvvet indeksi(RSI) ve bunlara bağlı olarak asimetri indeks değerleri belirlenecektir. Testler sırasında sporcunun alt ekstremite kas gruplarına yüzey EMG sensörleri yerleştirilerek elektrofizyolojik değerlendirme yapılacak, test öncesinde/sonrasında kas-tendon viskoelastik özellikleri belirlenecektir. Her test uygulamasından sonra performans değerlendirmeleri için 30m sprint testi ve yön değiştirme (COD) testi yapılacaktır. Testler ve ölçümler sezon öncesi, sezon içi ve sezon sonrası olmak üzere devam edecektir. Bu sayede kas-tendon, performans, kuvvet, asimetri özellikleri ayrıntılı olarak birlikte değerlendirilecektir.