Akademik Veri Yönetim Sistemi
Özsoy Ö. (Yürütücü), Barcın N. E., Özsoy U., Özgün Başıbüyük G., Alkan E.
TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2025
Parkinson
hastalığı (PH) dinlenim tremoru, rijidite (kas katılığı) ve bradikinezi
(hareketlerde yavaşlama) gibi klasik motor semptomlarla karakterize ilerleyici
nörodejeneratif bir hastalıktır. Bu semptomlara ek olarak hastalarda yüz
mimiklerinde azalma anlamına gelen ‘’hipomimi’’ diğer bir adıyla "maske
yüz" gözlenmektedir. Yüz ifadeleri, kırk üç farklı yüz kasının karmaşık
koordinasyonunu gerektirir. Parkinson hastalığı yüz kaslarını etkiler ve bu
koordinasyonu bozar. Ortaya çıkan hipomimi yüz ifadesini ve sosyal iletişimi
etkiler, dolayısıyla hasta ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini düşürür.
Ekstremite
bradikinezisi ile ilgili birçok klinik ve nörofizyolojik çalışmanın aksine,
PH’de fasiyal bradikineziyi araştıran az sayıda çalışma bulunmaktadır. Öznel
derecelendirme sistemleri ile ‘’maske yüz’’ün belirlenmesi çelişkili sonuçlar
verebilmektedir. Çeşitli bilgisayar programları ile Parkinsonlu hastalarda
‘’maske yüz’’ tespit edilebilmiş, üç boyutlu (3B) optoelektronik sistem ile
yüzün kinematiğindeki değişimler ortaya konmuştur. Ancak literatürde
Parkinsonlu hastalarda gözlenen bu hipomiminin, son dönemde pek çok nörolojik
hastalığın değerlendirilmesinde kullanılan ve araştırmacılara kullanım
kolaylığı sağlayan 3B tarama ile belirlenmediği görülmektedir.
Bu
çalışmada, Parkinsonlu hastalarda maske yüzü tespit etmek için 3B optik tarama
analiz tekniklerinin uygulanıp uygulanamayacağını belirlemeyi amaçladık. İkinci
amacımız ise Parkinson hastalarında yüzün istemli hareketlerindeki herhangi bir
anomalinin hastalığın klinik özelliklerinden etkilenip etkilenmediğini
araştırmaktır. Klinik gözlemler Parkinsonlu hastalarının bazılarında
hemihipomimi (yüzün bir yarısının karşı taraftaki yarısından daha fazla etkilenmesi)’nin,
semptomların başladığı tarafta ve vücudun en çok etkilenen tarafında
gözlenebileceğini göstermektedir. Çalışmamızın son amacı hemihipomimi
varlığı/yokluğunu nörologların kullandığı görsel değerlendirme yerine objektif
bir yöntem olan 3B optik tarayıcı sistem ile ortaya koymaktır.
Bu
amaçlarla PH teşhisi konmuş 20 hastanın ve 20 kontrol bireyin yüzleri primer
ifadeler (nötr, maksimum kaş kaldırma, maksimum göz kapama, maksimum diş
gösterme, maksimum diş sıkma ve ıslık çalma) ve emosyonel yüz ifadeleri
(şaşırma, öfke, üzüntü, korku, mutluluk, iğrenme) sırasında ışık tabanlı, 3B optik
tarayıcı ile taranacaktır. Elde edilen verilerden yüz simetrisi analizi
yapılacak, landmark ve yüzey karşılaştırma analizleri uygulanacak ve tüm bu
ölçümler için özel yazılımlar kullanılacaktır.
Elde
edeceğimiz verilerle, PH semptomlarından biri olan maske yüzün derecesinin
nicel ölçümünde kullanılacak yeni bir metot ortaya koyacağımızı düşünüyoruz. Bu
metot aynı zamanda hastanın motor
durumunu objektif ve invazif olmayan bir şekilde izlemek için umut vaat
edebilir.
Anahtar Kelimeler: Parkinson hastalığı, fasiyal bradikinezi, maske
yüz, üç boyutlu tarama, motor kontrol, hemihipomimi