Avrupa Yeşil Mutabakatı Çerçevesinde Tarım Sektörü ve Çevrenin Uyumu: Girdi-Çıktı ve Mevcut Durum-Baskı-Tepki Modelleri Işığında Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Analiz sözleşmesi

TÜBİTAK Projesi, 3501 - Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı, 2024 - 2025

Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
Destek Programı: 3501 - Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı
Başlama Tarihi: Şubat 2024
Bitiş Tarihi: Ağustos 2025

Proje Özeti

Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri kapsamında, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nda (AYM) yer alan tarım ve çevre hedeflerine dayalı olarak kurgulanan senaryo analizlerinin ekonomik ve çevresel etkilerini karşılaştırmalı biçimde ortaya koymaktır. Araştırmanın metodolojik çerçevesinde girdi-çıktı analizi ile durum-baskı-tepki (SPR) modeli kullanılmıştır. Tarım sektöründe kimyasal ilaç ve pestisit kullanımının azaltılması, organik tarım alanlarının payının artırılması ve karbon nötr ekonomiye geçiş sürecinde fosil yakıtların belirli oranlarda yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ikamesine dayalı beş farklı senaryo oluşturulmuştur. Bu senaryoların ekonomik ve çevresel etkileri girdi-çıktı analizi yoluyla değerlendirilmiş; elde edilen bulgular, SPR modeli kapsamında tanımlanan göstergeler aracılığıyla çevresel performans analizine entegre edilmiştir. Araştırmada uygulanan SPR analizi ile temel amaç, senaryo uygulamaları sonucunda ülkelerin çevresel performans düzeylerini karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktır.

Girdi-çıktı modeli kapsamında yürütülen arz ve talep yönlü senaryoların etkileri hem sektörel düzeyde hem de ekonomi genelinde, ülkelerin emisyon azaltım hedefleri ve ekonomik büyüme hedefleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Ayrıca, her bir senaryo kapsamında tarım sektörü ürün/ürün grubu düzeyinde detaylandırılmış; emisyon etkileri ayrıntılı biçimde ortaya konarak ilgili çıkarımlar yapılmıştır. Araştırmada senaryo analizlerinin ülkelerin dış ticareti üzerindeki etkileri de incelenerek analize konu ülkelerin hangi sektörlerde ithalatçı ve ihracatçı konumda oldukları tespit edilmiştir.

Girdi-çıktı analizleri sonucu elde edilen bulgulara göre, kimyasal girdi kullanımı, organik tarım alanlarının artırılması ve enerji ikamesi senaryoları ülkeler bazında farklı ekonomik ve çevresel etkiler yaratmakta ve bu etkiler SPR modeline entegre edildiğinde, ülkelerin çevresel performans sıralamalarında anlamlı değişimler saptanmaktadır. Özellikle kimyasal girdi kullanımının azaltılması ve organik tarıma geçiş politikalarının, İspanya, Romanya ve İtalya gibi ülkelerde hem emisyon azaltımı hem de SPR endeks değerlerinde belirgin iyileşmeler sağladığı saptanmıştır. Türkiye’de ise SPR endeksinde sınırlı artışlar gerçekleşmiştir.