4379-YL1-15- Erken Hıristiyanlık Dönemi Sanatında Meryem ve Bazı Azizelerin SanataYansıması Üzerine Bir Değerlendirme

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2015 - 2016

Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
Başlama Tarihi: Ekim 2015
Bitiş Tarihi: Aralık 2016

Proje Özeti

İnanç sistemleri aracılığıyla kadın ve erkeklere yüklenen kalıplar, içinde şekillendikleri toplumsal belleği, gelenekleri ve değerleri yansıtmaktadır. Hıristiyanlığın erken döneminde tesis edilen kültün, bu coğrafyada ve komşu topraklarda var olmuş önceki uygarlık, pagan inanç ve uygulamalardan beslendiği pek çok bilimsel araştırmada dile getirilmiştir. Bu durumun kutsal kadın ikonografisi ve betim üslubuna yansıdığı da söylenebilir. Erken Hıristiyanlık dönemi Anadolu sanatında dini kadın karakterlerin betimlerinde ve ikonografilerinde pagan geleneklerinden miras alınan ideal bir kadın portresiyle karşılaşılmaktadır. Pagan kültürlerdeki mitolojik öyküler ve Erken Hıristiyanlıkta kutsal kadınlar etrafında şekillenen anlatılar çerçevesinde tanrıça ikonografilerinin, kutsal kadın ikonografilerine etkilerinden söz edilebilmektedir. Erken Hıristiyanlık döneminde Anadolu’da kutsal kadınların konu edildiği eserlerle, pagan kutsal kadın kültleri ve betimlemeleri arasında yapılan karşılaştırmalı etütler, Meryem Ana figürünün ve ilk azizelerin bu erken dönem tasvirlerinde önceki köklü kültürlerin etkisini açıkça ortaya koymaktadır. Hıristiyanlığın erken dönemlerinde pagan gelenekten miras yüklencelerin ve bağlamların aktarılmasıyla, Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Grek ve Roma sanatlarındaki kutsal kadın betimlerinin üslupsal özellikleri ve sıkça karşılaşılan anne-çocuk birlikteliği, iffet ve bekâret kavramları gibi ikonografik unsurların kutsal kadın karakterlerinin ikonografi ve betim geleneklerine yansıdığı söylenebilir. Hıristiyanlık inancında, toplum yaşayışında ve kültürel bellekte olduğu gibi, pagan betim geleneklerinden devşirilmiş bazı öğeler, yeni dinin gereklilikleriyle uyum içinde harmanlanmıştır. Bununla beraber, Hıristiyanlığın kendi kanon ve ikonografisini tesis etmesi sürecinde bu öğeler kimi zaman dönüşüme uğramış kimi zaman da örtük bir hal almıştır.