Akademik Veri Yönetim Sistemi
Aksoy A. (Yürütücü), Uysal T., Bozkurt M.
TÜBİTAK Projesi, 2018 - 2021
Bu projeyle, Türkiye Florası’nda 38
takson ile temsil edilen Scabiosa L. (Caprifoliaceae) cinsinin
morfolojik, nümerik, palinolojik, karyolojik ve moleküler veriler yardımıyla
taksonomik revizyonunun gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda;
literatür taraması ve taksonların doğal yayılış alanlarından örneklerin
toplanması, mevcut herbaryum örneklerinin değerlendirilmesi ve laboratuvar
çalışmaları olmak üzere toplam üç aşamalı bir yöntem izlenmiştir. 2018-2021
yılları arasında yaklaşık 350 farklı lokasyondan toplam 2000 civarında örnek
toplanmıştır ve örneklere ait makro ve mikromorfolojik çalışmalar Leica EZ4HD
stereomikroskop ile gerçekleştirilmiştir. Mevcut örneklerin incelenmesi amacıyla
ülke genelindeki tüm düzenli herbaryumlar ziyaret edilmeye çalışılmıştır. Nümerik analizler 44 metrik olmayan ve 48 metrik
karakter olmak üzere toplam 92 karakter üzerinden yapılmıştır. UPGMA
kullanılarak bir dendrogram elde edilmiştir. Metrik olmayan karakterlere,
Metrik Olmayan Çok Boyutlu Ölçekleme analizi (Non-metric Multidimensional
Scaling, NMDS) ve metrik karakterlere Temel Bileşenler Analizi (Principal
Component Analysis, PCA), Past v4.06b programı kullanılarak uygulamış ve türler
arasındaki fenetik ilişkiler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Palinolojik
çalışmalar hem ışık hem de taramalı elektron mikroskobu (SEM) kullanılarak
gerçekleştirilmiştir. Karyolojik çalışmalar için toplanan tohumlar çimlendirilmiş
ve ezme tekniği kullanılarak somatik metafazda kromozom sayıları
belirlenmiştir. Kromozomların resimleri Olympus BX53 mikroskobu-Olympus DP72
digital kamera ve Leica DM 1000-Leica DFC290 ile çekilmiştir. Daimi preparatlar
hazırlarak KAMERAM programıyla karyotip ölçümleri gerçekleştirilmiş ve çeşitli
simetri indeksleri kullanılarak taksonlar karyomorfolojileri bakımından
karşılaştırılmıştır. Taksonlara ait DNA’ların ITS bölgesi için ITS1 ve ITS4, trnL-F (c-d) bölgesi için ve rpl32 bölgesi için rpl32-trnL(UAG) primerleri kullanılarak gen
dizi analizi yapılmıştır. Filogenetik ağ analizleri Network programı ile;
Bayesian analizleri MrBayes programı kullanılarak ve Parsimoni analizleri PAUP
4.0 beta sürümü ile gerçekleştirilmiştir. Klasik morfolojik çalışmalar Scabiosa
cinsini 3 cins olarak (Scabiosa L.,
Sixalix Raf.ve Lomelosia Raf.) ayrılması gerektiğini gösterse de
nümerik, palinolojik, karyolojik ve moleküler veriler iki cins ayrımınına (Scabiosa
ve Lomelosia) işaret etmektedir. Sixalix ise Scabiosa
cinsi altında değerlendirilirken grupta yer alan diğer takson Scabiosa taksonlarından oldukça farklı
bir özellik sergilemektedir. Bu proje sonucunda Scabiosa cinsine bir yeni takson
kaydı (S. lucida) yapılmış, Scabiosa lucida ve L. brachiata
taksonları için lektotip belirlenmiş, L. hololeuca ve L. pseudograminifolia’nın
statüsü değiştirilmiştir. Ayrıca Türkiye’de yayılış gösteren Scabiosa L.
cinsine ait takson sayısı 1’i endemik olmak üzere 11 takson, Sixalix
cinsine ait takson sayısı 1 ve Lomelosia cinsine ait takson sayısı 7’si
endemik olmak üzere 22 takson olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Lomelosia,
revizyon, Scabiosa, Sixalix, Turkey