Akademik Veri Yönetim Sistemi
Güven O. (Yürütücü), Özmen S. F., Sert İ., Yaprak G., Yücel M., Tezcan D., et al.
TÜBİTAK Projesi, 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, 2025 - 2027
Türkiye’nin sanayi
yatırımlılarının büyük kısmına ev sahipliği yapan yoğun nüfuslu Marmara
Bölgesi’nin çevrelediği Marmara Denizi içdenizdir. Karadeniz ve Akdeniz
arasında önemli bir su yolu olan Marmara denizi, uluslararası taşımacılık
açısından da stratejik öneme sahiptir. Ayrıca Karadeniz ile Ege Denizi arasında
kritik bir yaşam alanı görevi üstlenen bu geçiş bölgesi biyolojik çeşitlilik
açısından da büyük önem taşımaktadır. Marmara Denizi üzerindeki kentsel ve
endüstriyel baskıya dayalı antropojenik kirlilik, deniz ekolojisi üzerinde
önemli sorunlar yaratmıştır.
Plastik kirliliği, tüm dünya denizlerinde olduğu gibi Marmara Denizi'nde de ekosistem için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Plastik atıkların varlığı ve farklı denizel matrikslerde birikim gösteriyor olması sadece deniz canlılarının sağlığını tehlikeye atmakla kalmayıp, aynı zamanda Marmara Denizi'nin sosyo-ekonomik dengesi üzerinde de olumsuz etkiler yaratmaktadır. Marmara denizinde plastik kirliliğine ilişkin birçok çalışma yapılmış olmasına rağmen, genel olarak bu bilimsel çalışmalar, lokal ölçekli ve yüzeysel kirlilik durumunu tespitine yönelik kurgulanmıştır. Bu doğrultuda sunulan çalışmada, Marmara Denizi'nde plastik kirliliğinin geçmişten-günümüze değişimi, alansal ve bölgesel çevre etki durumu değerlendirilerek incelenecektir. Sedimentler çevresel değişimleri kaydeden doğal bir arşiv niteliğindedir ve sediment tarihlendirme bu değişimlerin kronolojik olarak değerlendirilmesini sağlar. Son yüzyıl içindeki ekosistem değişikliklerini incelemek için sediment korları 210Pb ve 137Cs metodu ile tarihlendirilmektedir. Bu kapsamda, Marmara Denizini coğrafi olarak temsil edecek 14 istasyondan sağlanan derin deniz sedimentleri 210Pb ve 137Cs metodu ile tarihlenerek, 1950 sonrası plastik kirliliğinin kronolojik durumu ve fiziksel/kimyasal karakter değişimleri saptanacaktır. Sediment kayıtlarında var olan bu tarihsel bilgi kullanılarak, çalışma alanında bulunan potansiyel yayılı ve noktasal kirletici kaynaklar haritalanacak ve alan, miktar, mesafe, vb. faktörler CBS yaklaşımı ile sayısallaştırılacaktır. Çalışma alanına ait “Baskı” - “Kirlilik Durumuna” ilişkin bilgiler proje kapsamında elde edilecek, “Yönlendirici Etkenler” - “Etkiler” - “Önlemler” ise mevcut literatürden derlenecektir. Bu bilgiler ışığında Marmara Denizi için DPSIR çerçeve yaklaşımı kullanılarak örnekleme noktaları ve Marmara Denizi genelinde çevresel durum değerlendirilmesi yapılacaktır.