Akademik Veri Yönetim Sistemi
TAGEM Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Projesi, 2020 - 2022
Deniz ve kıyı ortamlarına bırakılan veya boşaltılan üretilmiş veya işlenmiş kalıcı katı malzemeler deniz çöpleri olarak tanımlanmaktadır. Nehirler, yüzeysel akış ve doğrudan kentsel – endüstriyel deşarjlarla sucul ortama taşınan çöpler (makro ve mikro plastikler); akıntı, dalga ve rüzgar etkileriyle kıyısal alanlarda ve deniz tabanında birikirler. Bunun yanı sıra uzun süreli taşınımlar ile canlı yaşamın olumsuz etkilenmesine, önemli habitat kayıplarına ve kirliliğe sebep olmaktadırlar.
Karasal kaynakların tespiti için çöp toplama alanları, arıtılmamış evsel atık sular, nehirle taşınan yükler, kıyı endüstrileri ve turizm alanlarının haritalandırılması oldukça büyük bir öneme sahiptir. Bunun yanı sıra, denizel kaynakların tespitine yönelik deniz araçlarından boşaltım, kayıp ağlar, avcılık malzemeleri, su ürünleri yetiştiriciliği alanlarına ilişkin bilgi edinilmelidir. Ancak yine de kirletici kaynakların tespiti, bölgesel ve zamansal dağılım ve değişimlerin anlaşılması için yeterli olmamaktadır. Meteorolojik koşullar, akıntılar ve bunların mevsimsel değişimleri de dikkate alınarak bölgesel değerlendirmeler yapılmalıdır.
Son dönemlerdeki çalışmalar denizel çöplerin ve buna bağlı olarak mikroplastiklerin kirlilik açısından kontrol altına alınması ve ekosistem üzerindeki etkilerinin doğru ortaya koyulması gerekliliğini savunmaktadır. Bu kapsamda, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından “Yerüstü Sularında Mikroplastikler, Etkileri ve Kontrol Yöntemleri Projesi” başlatılmış olup, proje deniz ve kıyı alanlarında benzer çalışmalar yürütmüş olan TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü yükleniciliğinde gerçekleştirilmektedir. Bu proje ile, yerüstü sularında bulunan mikroplastiklerin ve çöplerin mevcut durumunun ve etkilerinin ortaya konulması ile kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi, kirlenmiş alanların temizlenmesine ilişkin stratejilerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Deniz çöpleri, Deniz Strateji Çerçeve Direktifi (DSÇD)’nde tanımlayıcı 10 (T10) deniz çöpleri olarak ele alınmıştır. Bu tanımlayıcının hedefi, “Deniz çöplerinin özellikleri ve miktarlarının kıyı ve deniz ortamına zarar vermeyecek düzeylere indirilmesi” dir. Bu kapsamda, iyi çevresel durum (İÇD) hedeflerine ulaşılması sürecinde iki kriter ve ilgili dört adet gösterge oluşturulmuştur. DSÇD’nin T10 göstergeleri ile Yerüstü Sularında Mikroplastikler, Etkileri ve Kontrol Yöntemleri Projesi (MPLAST)’nin kapsayıcılığı açısından irdelenmiş olup, Tablo 1.1’de özetlenmiştir. Proje kapsamında ele alınan konular DSÇD –T10 İÇD göstergelerini karşılamakla birlikte bu göstergelere ek olarak mikroplastiklerin üzerine yapışan kimyasalların analizleri yapılmıştır.