Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kılçık A. (Yürütücü), Turchyshyn V., Özgüç A.
TÜBİTAK Projesi, 2015 - 2017
Güneş sabit bir yıldız değildir ve yayınladığı
enerji miktarında düzenli değişimler gösterir. Bu değişimlerin en iyi
göstergesi güneş lekeleridir ve gözlenen güneş lekelerinin sayısı birkaç günden
yüzlerce, hatta binlerce yıla kadar periyodik değişimler gösterir. Güneşte
gözlenen tüm bu değişimler güneş aktivite değişimleri olarak bilinir. Güneş
aktivite değişimlerinin dünya ve yakın uzay çevresine etkileri uzun zamandan
beri bilinmektedir. Güneş aktivite değişimlerini göstermek için en yaygın
kullanılan parametre güneş lekeleridir ve yaklaşık 400 yıllık gözlemsel veriye
sahiptir. Güneş diski üzerinde gözlenen leke grupları morfolojilerine göre A,
B, C, D, E, F ve H olmak üzere sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmada D, E ve F
grupları genellikle kompleks grupları gösterirken A, B, C ve H daha basit
grupları gösterir. Son yıllarda kompleks grupların güneş aktivitesi ve
jeomanyetik aktiviteyi basit gruplardan daha iyi temsil ettiği bulunmuştur. Bu
sonuçlar güneş leke grupları ve bu gruplardaki lekelerin daha ayrıntılı
incelenmesi ve anlaşılmasının önemini arttırmaktadır.
Öte yandan, güneş patlamaları sonrasında güneş
leke gruplarının morfolojilerinde, grup içindeki leke dağılımlarında ve
grupların fiziksel davranışlarında ne tür değişimlerin olduğu konusu henüz
bilinmemektedir. Bu çalışmada, güneş lekelerinin patlama aktivitesi öncesi ve
sonrası durumları karşılaştırılarak bu sorulara cevap aranacaktır.
Güneş patlamaları, en önemli koronal kütle atımı
(CME) kaynaklarından biridir. Burada çapraz korelasyon ve frekans (Multi Taper
Method (MTM)) analiz metodları kullanılarak hem leke gruplarıyla güneş
patlamaları hem de güneş patlamaları ile CME'ler arasındaki ilişkiler ortaya
konacaktır. Bunun sonucu olarak, güneş aktivitesinin dünya ve yakın uzay
çevresine etkileri daha detaylı olarak araştırılacaktır.
Bu çalışmada yukarıda belirtilen her bir leke
grubunun güneş patlaması (flare) üretebilme potansiyelleri ayrıntılı olarak
incelenecektir: Bunu yapmak için; 1) Her bir gruba ait nokta dağılım
fonksiyonları (Point Distribution Function (PDF)) elde edilecektir, 2) Elde
edilen bu fonksiyonlara göre leke grupları ayrı ayrı analiz edilecektir. 3) Her
bir leke grubunun güneş patlaması üretme potansiyeli dikkate alınarak mevcut
güneş lekesi hesaplama yöntemi güncellenmeye çalışılacaktır.